غیبت یاران هاشمی؛ تاکتیک یا تنگنا؟

آنچه برخی رسانه ها طی روزهای اخیر از آن به عنوان "غیبت معنادار یاران هاشمی" یاد کرده اند، چندان هم بی معنا نیست چراکه اتفاقات رخ داده در جریان ثبت نام نامزدهای انتخاباتی در جریان ضداصولگرا تقریباً نقطه مقابل ماهها گمانه زنی در محافل سیاسی کشور بود.

این گمانه زنی ها عمدتاً بر این پاشنه می چرخید که اصلاح طلبان با توجه به تجربه 3 انتخابات گذشته، این بار از همه ظرفیت های خود استفاده خواهند کرد. به این معنی که نه مانند انتخابات مجلس هفتم، استراتژی "قهر" را بر می گزینند و نه به سان انتخابات ریاست جمهوری 84 متفرق عمل می کنند بلکه با تشکیل یک جنبش ثبت نام، همه پتانسیل های خود را به میدان خواهند آورد. در نتیجه این راهبرد، چنانچه برخی تندروهای این جریان نیز بنا به سابقه منفی خود ردصلاحیت می شدند، نه تنها غمی بر پیکره اصلاح طلبی نمی نشست بلکه با استفاده از باقیمانده این پتانسیل، لیست انتخاباتی تنظیم می شد و در کنار آن نیز اسامی ردصلاحیت شده ها به عنوان حامیان این لیست و هم به مثابه نوعی مظلوم نمایی درج می شد.

نکته قابل توجه در این فرآیند، باقیمانده ظرفیت طیف موسوم به اصلاح طلب است؛ این باقیمانده از حیث جریان شناسی گروههای سیاسی عمدتاً در لایه های تکنوکراتی؛ کارگزاران و اعتدال و توسعه، قابل بازیافت بودند و تندروهای مشارکت و مجاهدین انقلاب پیشاپیش نسبت به عدم تأیید صلاحیت خود مطمئن.

با این حال، جمعه شب گذشته در ساعات پایانی ثبت نام داوطلبان کاندیداتوری انتخابات مجلس هشتم، خبرگزاری فارس به نقل از باقر نوبخت، دبیرکل حزب اعتدال و توسعه (که از حسن روحانی به عنوان پدر معنوی این حزب یاد می شود)، خبری بر روی خروجی قرار داد مبنی بر اینکه حسن روحانی در انتخابات ثبت نام نمی کند. نوبخت همچنین در این گفتگوی کوتاه بر عدم ثبت نام خود تأکید کرده بود.

علاوه بر نوبخت و روحانی سایر سیاسیون نزدیک به هاشمی رفسنجانی (به استثناء جهانگیری و خانجانی) نیز از ثبت نام خودداری کردند.

اگرچه نوبخت در نشست خبری روز گذشته خود بار دیگر بر ارائه لیست از سوی حزب متبوع خود و مشورت با هاشمی در تنظیم این لیست تأکید کرد اما روشن است که علیرغم تأکید وی بر فعالیت حزبی، این لیست، لیست حزب اعتدال و توسعه نبوده و ملغمه ای از سایر کاندیداهای نزدیک به این جریان است.

تحلیل عدم ثبت نام نیروهای نزدیک به هاشمی از 2 زاویه "تاکتیک" و "تنگنا" قابل بررسی است.

با نگاه تاکتیکی، حسن روحانی ضمن خودداری از نامزدی انتخابات مجلس، خود را برای انتخابات ریاست جمهوری دهم آماده می کند. چراکه در انتخابات آتی احتمال ورود و ریسک مجدد هاشمی رفسنجانی بسیار اندک است و این جریان برای ادامه حیات سیاسی خود نیاز به یک پوست اندازی دارد.

همچنین خاتمی نیز ترجیح می دهد که وارد رقابتی حیثیتی با احمدی نژاد نشود و تصمیم گیری را به آینده موکول کند. بنابراین، جریان نزدیک به هاشمی می پندارد که در فرصت باقیمانده، می تواند ائتلافی حول محور روحانی تشکیل دهد.

از سوی دیگر، ماجرای بازداشت حسین موسویان معاون حسن روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت به یک ضربه اعتباری برای وی تبدیل شده و خنثی ساختن اثر این ضربه، نیازمند گذشت زمان است.

با این حال، وجود برخی تناقضات، نگاه تاکتیکی به عدم ثبت نام هماهنگ این جریان سیاسی را نگاهی نادرست یا حداقل ناقص می نمایاند.

تصمیم به عدم ثبت نام از سوی این جریان کاملاً دفعی اتخاذ و ابراز شد. شاهد این ادعا، تلاش و رایزنی گسترده با گروههای سیاسی برای سهم گیری در لیست های انتخاباتی است.

فشار بخشی از جامعه روحانیت مبارز با اصرار ناطق نوری به گنجاندن اسم روحانی در لیست جبهه متحد اصولگرایان و مشروط ساختن حمایت از لیست به این مسئله، تنها 3 شب پیش از اعلام انصراف روحانی از ثبت نام  در جلسه جامعه روحانیت، صورت گرفته بود و چنانچه این عدم ثبت نام، تاکتیکی از پیش تعیین شده می بود، چنین چالش و اصطکاک هایی نیاز نبود.

شاید با نگاه از دریچه "تنگنا" به عدم ثبت نام روحانی، ادعای روزنامه اعتماد مبنی بر اینکه روحانی حاضر نبود به عنوان یک نماینده معمولی در مجلس حاضر شود، به واقعیت نزدیک تر باشد. در واقع پس از مقاومت جدی 2 ضلع از 3 ضلع جبهه متحد اصولگرایان و عدم اصرار قطعی ضلع دیگر بر این مسئله، قرار دادن نام روحانی در لیست اصولگرایان منتفی شد.

از سوی دیگر، بیانات رهبر انقلاب درباره حمایت امریکا از یک جریان سیاسی داخلی، ضرورت شفاف ساختن مرزها با دشمن و مسئله نظارت بین المللی، موجب شد که جریان نزدیک به هاشمی همه حیات سیاسی خود را به جریان تندرو گره نزند.

به هرحال، به نظر می رسد ترکیب 2 نگاه "تاکتیک" و "تنگنا" در تحلیل غیبت یاران هاشمی، راهگشا باشد.

سجاد فیاض - رجانیوز

نوشته های دیگران ()